Nevşehir’in Avanos ilçesinde yer alan Sarıhan (Saruhan) Kervansarayı, 1249 yılında 2.İzzettin Keykuvas döneminde yapılmıştır ve şahsına mal edilebilecek en göz alıcı Selçuklu dönemi kervansaraylarından biridir. Klasik yapıda planlanan yapıda kubbeli mescit, girişin hemen solunda avluya açılan çeşmeli bir eyvan (önü açık, üstü kapalı yüksekçe döşemesi olan, ortasında bir de küçük havuzu bulunan oturma yeri) ve avlunun sağ köşesinde hamam yer almaktadır.
Kervansaray o dönemler için neyi ifade eder ne gibi hizmetler verilir bunlar hakkına biraz sizlere bilgi vereyim. Kervansaraylar geçmişteki toplumlar için ticaret yolları üzerine yapılan yapılar olduğu için önemi çok büyüktü. Bu nedenle İpek ve Baharat yolları üzerinde bir çok kervansarayın olduğu ve bu kervansarayların arasının bir devenin bir günde kat edebileceği mesafe olan 30 – 40 kilometreye göre belirlenmekteydi. O dönemlerde kırsal alanlarda yer alan han ve kervansaraylar, güvenlik nedeniyle kaleye benzer görünümde ve sağlam olarak inşa edilirlerdi. Gerek Selçuklu gerekse Osmanlı döneminde bu yapılar askeri birlikler tarafından korunurdu.
Kervansaraylarda genellikle yolcuların yatacağı odalar, atlar ve develerin dinlenmesi ve eşyaların korunması için bölümler, mescit, yıkanma yerleri, doktor, veteriner, araba ve koşum onarım hizmetleri yer almaktaydı. Kervansaraylardaki tüm bu hizmetler din, dil, ırk farkı gözetilmeden üç gün süreyle ve hiçbir ücret alınmaksızın verilmekteydi. Giderler ise vakıf tarafından karşılanmaktaydı.
Issız yollar üzerine kaleyi andıran görünümleri, zengin taş süslemeleri ve mimari açıdan sizleri kendisine çeken bu yapıların günümüzde de varlığını sürmesini isterdim ancak var olan eserlerimiz bile koruyamadıktan sonra bu boşa kurulmuş bir hayal diyerekten sizleri Sarıhan (Saruhan) Kervansarayı fotoğraflarıyla baş başa bırakayım.
