Arykanda Antik Kenti

Bugün Antalya’nın Finike ilçesi Arif Köyü sınırları içerisinde kalan Arykanda Antik Kentine geldik. Antik kente girmeden önce Antik Kent sapağının girişinde bulunan köylü pazarında gözlemelerimizi , mısırlarımızı yedik , çayımızı içtik ve başladık kente doğru ilerlemeye. Kent girişi muhtemelen ücretli çünkü gişe var ve araştırmalarımıza göre bir çok kaynakta ücretli olduğu yazılmış fakat biz girerken herhangi bir ücret talep edilmedi ve ayrıca aracınızı park etmeniz için otopark mevcut.

Arykanda Antik Kent geçmişinin çok eskilere dayandığı düşünülmekte (İ.Ö.5.yy). Adını Likya dilinden almakta olan kent Ary-ka-wanda yani anlamı “Yüksek Kayalığın Yanındaki Yer” dir. Kuprili ve Aquwami döneminden kalma ele geçirilen sikkeler yüzünden dolayı kentin Anadolu’da bulunan Pers Egemenliğine kadar geçmişinin dayandığını göstermektedir.

Kentte bulunan Limyra Kralı Perikles’e ait sikkelerden dolayı muhtemelen kent Limyra egemenliğindeydi. Bununla beraber kent sırasıyla ; Ptolemaios , Seleukos , Rodos kontrolüne girmiştir. Daha sonra kent Likya birliğine dahil oluyor ve kendi parasını basmaya başladığı dönemde bu dönem oluyor ayrıca. Kent üzerindeki son izler Bizans İmparatorluğuna aittir.

İ.S 43 yılında Roma İmparatoru Claudius Caesar Augustus Germanicus’un Likya birliğini dağıtması ve Roma’nın uyguladığı eyalet sistemi ile birlikte Arykanda Pamphylia eyaletine bağlı bir şehir haline gelmiştir.

Yazının başında da belirttiğim üzere Arif köyü yamaçlarına sırtını ( Beydağı) dayamış yapısı ve mimarisiyle sizleri büyüleyen nadir ören yerlerinden biri. Gezi sırasında sürekli dağın tepesine doğru yol aldığınızda şaşıracağınız, mimarisiyle büyüleneceğiniz oldukça yüksek bir yere yapılan Stadion’u gördüğünüzde hayretler içinde kalacağınızı garanti edebiliriz. Stadion konumlanan yapısı itibariyle , biraz iddialı olacak ama dünya üzerinde görebileceğiniz nadir , hatta tek yapı olabilir. Ekip olarak gezdiğimiz ören yerleri arasında en yukarıya koyduğumuzu belirtelim Arykanda Stadion’u. Yaz tatilini Antalya’da geçirecekler için rotalarına bu ören yerini eklemelerini ve tarihe yerinde tanıklık etmelerini şiddetle tavsiye ediyoruz.

Arykanda Nekropol’de anıt mezar türü bir çok yapı bulunmaktadır. Bunların içerisinde tapınak formlu olanlar ; bir , iki ve üç klineli tonoz örtülü mezar binaları ile bağımsız lahitler Nekropol alanındaki mezar türleri ile ilgili kabaca bilgiler vermektedir. Çoğunluğu M.S. 2.yy sonrasına aittir. Ayrıca Pindaros’un belirttiğine göre  şehirde Helios-Sozon’a ait yeri henüz bulunamamış bir kutsal alan mevcuttur.

Zemininden girişi olmayan dükkan yapısı Devlet Agorası olarak nitelendirilmektedir. M.S. 4.yy’a tarihlenen Agora , mevcut temel izlerine dayanılarak ortasında muhtemelen bir Tykhe Tapınağı olduğu düşünülmektedir.

Odeion (Meclis Binası) , Yapının Hadrian döneminde inşa edildiği düşünülmekle beraber yapının önündeki kasetler ve başlıklardan dolayı zengin bir mimari süslemeye sahip olduğunu göstermekte. Devlet Agorası’na bakan cephesi  ile yine zengin taş kaplamalara sahip olduğunu gösteriyor.

Grek planlı tiyatro 20 oturma sırasına sahip. Aynı mimar veya ustalarca M.Ö. 1 – M.S. 1  ‘de Stadion ile beraber inşa edildiği düşünülmekte. Sahne binasındaki süslemelere göre M.S. 2 – M.S. 3 yıllarında onarım görmüş. M.S. 6 yy’dan sonra ise kullanılmamış.

Normal bir Stadion’a göre yarı uzunlukta (117 metre). Tek taraflı tribunalise (seyir yeri) sahip. İki trapezin ortada birbirine ters birleşmiş şekli koşu pistini oluşturur. M.S. 2.yy’da Stadion’a ortadan birleşen merdiven ve koşu pistini destekleyen payeler eklenmiş.

Ticaret Agora’sı , Arykanda Akropolünün en büyük ve teras duvarı Helenistik dönemin mimarisini en iyi yansıtan yapıdır. Kuzey kenarı boyunca yan yana sıralanmış dükkanlara sahip Agora’nın zemini düzgün dikdörtgen taşlarla kaplıdır. Zeminden 2 basamak ile çıkılan ve dükkanların önünde bulunan uzun alanda ahşap bir stoa binası bulunmaktadır.

Kentin ilk yerleşim alanı olduğu düşünülen yamaç evler bölümü yine görülmeye değer.

Nekropol alanının hemen altında yer alan Hamamlar bölgesi ,  her zamanki gibi soğuk , sıcak ve ılık bölümler olmak üzere  3 bölümden oluşmakta.

Yazıtlı Ev (Küçük Hamam) olarak adlandırılan bu yapı, duvarlarında devşirme yapı malzemesi olarak çok sayıda kitabe yer almasından dolayı bu ismi almıştır. Arykanda Antik Kenti’nin en küçük hamamıdır. Frigidarium ve Apodyterium’u birlikte olan Piscinasında tek bir kişinin duş alır şekilde yıkanabileceği hamam M.S. 3.yy’ın ikinci yarısında inşa edilmiştir.

Naltepesi olarak anılan yapı , önceleri bir süre Lykiarkh olan Hermaios’un anıt mezarının bulunduğu tepe yıkılışından sonra bir kısmı orta büyüklükte bir hamama, diğer bir kısmı ise Demir Atölyesine tahsis edilmiş fakat geçirdiği yangından dolayı epey tahrip olmuş.

Umarız yazıyı beğenmişsinizdir, Sevgiyle ve Arkeolojiyle kalın!